Osmanlı döneminde dekorasyon amacıyla kullanılan yazı türü, estetik ve sanatsal değerlere büyük önem veren bir toplumun kültürel mirasını yansıtır. Bu yazı türleri, mimariden el sanatlarına kadar birçok alanda karşımıza çıkar. Özellikle hat sanatı, Osmanlı döneminin en önemli dekoratif unsurlarından biridir.
Hat sanatı, kelimelerin ve harflerin estetik bir biçimde yazılmasıyla ortaya çıkan bir sanat dalıdır. Osmanlı hat sanatında kullanılan yazı türleri, özellikle cami, türbe, saray ve diğer kamu yapılarında dekoratif bir işlev görmüştür.
Divani Yazısı Nedir?

Divani yazısı, Osmanlı hat sanatında önemli bir yere sahip olan bir yazı türüdür. Bu yazı, özellikle resmi belgelerde ve devlet dairelerinde kullanılmıştır. Divani yazısı, akıcı ve zarif bir yapıya sahip olup, harflerin birbirine bağlı olduğu bir formdadır.
Gelişimi, 16. yüzyılda Osmanlı padişahı III. Mehmet zamanında başlamış ve zamanla daha da estetik bir hale gelmiştir. Divani yazısı, zarif kıvrımları ve yuvarlak hatlarıyla dikkat çekmektedir. Bu yazı türü, Osmanlı dönemi boyunca özellikle devlet dairelerinde ve resmi yazışmalarda sıklıkla tercih edilmiştir.
Osmanlıca Yazı Türleri Nelerdir?
Osmanlıca, birçok farklı yazı türünü içinde barındıran bir dil yapısına sahiptir. Osmanlıca yazı türleri arasında en bilinenleri şunlardır:
- Divani, resmi yazışmalarda ve belgelerde sıkça kullanılan zarif bir yazı türüdür.
- Sülüs yazı türü, daha büyük ve belirgin harflerin kullanıldığı bir yazım stilidir. Özellikle cami ve türbelerdeki kitabelerde sıkça görülmektedir.
- Celi Sülüs, sülüs yazının daha büyük ve gösterişli bir biçimidir. Genellikle önemli belgelerde ve sanatsal eserlerde tercih edilmiştir.
- Ta’lik, daha eğik bir yazım stiline sahip olan ta’lik, özellikle günlük yazışmalarda kullanılmıştır.
- Kufi, geometrik ve dik bir yapıya sahip olan bu yazı türü, daha çok taş ve metal üzerine işlenmiş eserlerde karşımıza çıkar.
Osmanlı Yazı Sanatına Ne Ad Verilir?
Osmanlı yazı sanatı, genellikle “hat sanatı” olarak adlandırılır. Hat sanatı, kelimelerin estetik bir biçimde yazılmasını hedefleyen bir sanattır. Osmanlı dönemi hat sanatçıları, yazının estetiğini ön planda tutarak, harflerin ve kelimelerin birer sanat eseri gibi görünmesini sağlamışlardır.
Hat sanatı, sadece yazı yazmakla kalmayıp, aynı zamanda kaligrafi sanatıyla birleşerek, çeşitli sanat eserlerinin ve dekoratif unsurların oluşmasına zemin hazırlamıştır. Hat sanatının en önemli temsilcileri arasında Amasyalı İsmail Zühtü, Şeyh Hamdullah ve Kazasker Mustafa İzzet Efendi gibi isimler yer almaktadır.
Osmanlı Hangi Yazıyı Kullandı?
Osmanlı Devleti, resmi belgelerinde ve devlet dairelerinde Arap alfabesini temel alan Osmanlıca yazıyı kullanmıştır. Bu yazı, Arap alfabesinin yanı sıra Türkçe’nin ses yapılarına uyum sağlamak için bazı harflerin eklenmesiyle oluşmuştur. Osmanlıca hem Arapça hem de Farsça kelimelerin yoğun bir şekilde kullanıldığı bir dildir. Bu nedenle, Osmanlı yazısı, zengin bir kelime hazinesine sahip olup, edebi eserlerde ve resmi belgelerde sıkça karşımıza çıkar. Osmanlıca, resmi belgelerin yanı sıra şairlerin eserlerinde, edebi metinlerde ve diğer sanatsal alanlarda da kullanılmıştır.
Osmanlı Devleti’nin Resmi Yazısı Nedir?
Osmanlı Devleti’nin resmi yazısı, genellikle “Divani” ve “Sülüs” yazılarıdır. Divani yazısı, resmi belgelerde ve yazışmalarda sıkça kullanılırken, sülüs yazısı ise daha büyük ve belirgin bir yapıya sahip olduğu için önemli belgelerde tercih edilmiştir. Resmi belgelerdeki yazım kuralları ve biçimi, devletin prestijini ve otoritesini pekiştirmek amacıyla titizlikle belirlenmiştir. Osmanlı Devleti’nin resmi yazışmalarında bu yazı türlerinin yanı sıra, kaligrafi sanatının estetiği de önemli bir yer tutmuştur.
Osmanlı yazı sanatı, sadece bir iletişim aracı olmanın ötesinde, aynı zamanda bir kültürel miras ve estetik değer taşımaktadır. Bu yazı türleri, Osmanlı kültürünün zenginliğini ve çeşitliliğini yansıtırken, günümüzde de sanatsal ve tarihi bir değer olarak önemini korumaktadır.
Kaynaklar
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanlı_kültürü#:~:text=Divani%20elyazısı%20Arap%20hattatlık%20yazısı,kadar%20hislerin%20açıklanmasında%20da%20kullanılır.
- https://bukiminurunu.com/osmanlilar-zamaninda-dekorasyon-amacli-kullanilan-yazi-turu-hangisidir/
- https://asiyansanat.com/hat-yazisi-cesitleri-turleri?srsltid=AfmBOopV84oJJHScEzvhrD4M7w8pDgGSme3l_todaGnfV6Q33ilwigwM